Vrijdag in de vooravond, ik legde de laatste hand aan mijn voordracht voor morgen in Kaatsheuvel over de verschillen tussen Brabant en Vlaanderen, kreeg ik telefoon van een oud-ondernemer, oud-bedrijfsleider van een firma met naam en faam in Dessel en ver, heel ver daarbuiten. Of hij me even mocht storen. Natuurlijk mocht hij dat. “Kris”, zei hij, “ik heb de voordracht van Bart De Wever bij professor Devos in Gent vorige week reeds drie maal beluisterd. Ik geraak er met mijn vrienden niet over uitgepraat. Hij heeft overschot van gelijk. Maar… Als ik de kranten lees - en godbetert De Standaard was daarbij (opmerking van mij) – en als ik de reacties van de mensen hoor: men gaat ons dit en dat afnemen, dan moeten jullie met een sterk verhaal komen. De mensen overtuigen dat wat de Eerste Minister zegt juist is, en dat er hoop is als we nu de juiste maatregelen nemen. Nu doorpakken. Nu de tering naar de nering zetten. Nu werken om een betere toekomst voor te bereiden.” Ik kon mijn gerenommeerde dorpsgenoot, wetende hoe hij zijn bedrijf leidde en uitbouwde, alleen maar danken voor zijn raad en zijn urgente oproep appreciëren. Als ook hij het al zegt; de nuchter denkende en beredeneerde bedrijfsleider. Het is nu of nooit. Gisterenavond op het voetbal van mijn zoon werd ik er ook op aangesproken. “Het profitariaat moet eruit”, wist een gepensioneerde arbeider me stellig te vertellen.
Dinsdag kamen evenwel tienduizenden op straat om te strijden tegen de plannen van de regering. Om niet te doen wat nodig is. Om te behouden en te consolideren wat is. Verworven rechten noemen ze dat, voor wat ‘verworven rechten’ zijn als straks het hele kaartenhuisje in elkaar stort. Anderen, en dat was een minderheid, namen dat strijden wel heel letterlijk en brachten vernielingen aan waardoor ook de gewone man getroffen wordt. In tal van media kregen ze nog een forum ook om zich te verantwoorden. “Wij zijn tegen het kapitalisme, tegen het fascisme, tegen gecontroleerde migratie en voor gewelddadig verzet”, oreren de vandalen. Akkoord, een minderheid van de betogers. Maar ze zetten wel de toon. Waar ze ook voor zijn? Voor ongebreideld geld krijgen, opgehoest door de zotten die wel werken. Ze spreken het zo net niet uit, maar het staat wel in hun ogen te lezen.
Om ons schip terug op de juiste koers te krijgen moet er dringend 10 miljard euro bespaard worden. Elk weldenkend mens weet dat. En elk weldenkend mens die ergens verantwoordelijkheid draagt; op het werk, in zijn onderneming, in de sportclub, in het huishouden, of ja, in de politiek, weet dat het moeilijkste wat er bestaat neen zeggen is. En soms moet dat. Ongebreideld uitgeven. Ongebreideld iedereen z’n zin geven. Dat kan niet. Ook niet in je gezin. Ook niet als je een dorp, stad of land bestuurt. En toch deed men dat. Decennialang. Het is gemakkelijk op een populistische manier iedereen naar de mond te spreken of bomen te beloven die groeien tot in de hemel. Het is gemakkelijk als je nooit verantwoordelijkheid moet dragen. Eenmaal aan het roer piep je dan wel anders.
Maar nu terug naar de oproep van onze Desselse oud-ondernemer en dit tegen het licht van de onderhandelingen die onze Eerste Minister nu aan het voeren is. 10 miljard euro, weet je nog. En dat is maar een begin. Maar op elke mogelijke maatregel is er wel een coalitiepartner die tegen is. Wat voor de ene met tegenzin aanvaard wordt, en ja alles is met tegenzin neem dat van mij aan, wordt door een andere met een veto afgevoerd. Indexsprong, aanpassing btw, de groeinorm in de ziekteverzekering temperen, er is altijd wel iets of iemand die een rode lijn trekt. Begin er dan maar aan, want waar geen wil is, is de weg zoek.
Misschien is het wel aan het staatshoofd om iedereen bij de les te halen en op z’n plichten te wijzen. Nu vloek ik als republikein van inborst waarschijnlijk in de kerk, maar onze constitutie is nu eenmaal wat ze is. Het is de koning die de spelverdeler is om informateurs en formateurs aan te duiden en vervolgens ministers te benoemen. Hij is de behoeder van het gebeuren en krijgt ze, partijvoorzitters en ministers, een voor een op de koffie in de beslotenheid van het colloque singulier dat al bijna 200 jaar vrij goed nageleefd wordt; de zwijgplicht die van kracht is nadat men door de koning in audiëntie ontvangen is. De vorst mag ook eens op tafel slaan, meen ik dan.
In ieder geval, het staatshoofd dat zijn mond roert of niet, het is geen vijf voor 12. Het is al even na 12. Verantwoordelijkheden nemen is nooit echt te laat. Ze te laat nemen, maakt de berg waar je over moet alleen maar groter, hoger en steiler. Laten we de beklimming starten, liever gisteren al dan vandaag.
Het is die geest van inspanningen die ik zo dadelijk meeneem op de trein naar Antwerpen om mijn dochter te gaan aanmoedigen die na Parijs haar tweede marathon zal lopen. Ja, inspanningen leveren? We zullen het allemaal moeten, willen of niet, en het verschil zal mooi zijn. Een sportieve zondag gewenst.
Kris van Dijck
19 oktober 2025
