Als men mij vraagt hoe ik de overstap van het Vlaams naar het Europees Parlement ervaren heb, eindigt mijn vergelijking met de grote, bureaucratische en logge instelling die het Europees parlement wel is ten opzichte van het Vlaams dat ik enorm geschrokken ben van de vele getuigenissen over de slechte staat waarin ons continent zich op economisch en industrieel vlak bevindt. We leven niet alleen in zeer onzekere tijden waar we zelf geen vat op hebben, denk aan de invasie van Rusland in Oekraïne of de VS van Trump die ons de rug toekeert, maar doen het ons zelf ook wel wat aan. België heeft wat dat betreft zeker boter op z’n hoofd. Nu BASF van de week het schrappen van 600 banen in Antwerpen aankondigde moeten we echt niet verrast reageren. Het staat al langer in de sterren geschreven dat de industrie - en de chemische in het bijzonder - steeds minder in Europa investeert. We moeten het geweer dringend van schouder veranderen. Ik schreef er het voorbije jaar al uitvoerig over.
Vandaag in deze column opnieuw een pijnlijk voorbeeld van hoe België mee verantwoordelijk is om het nog moeilijker te laten worden… Tijdens het Belgisch voorzitterschap in het eerste deel van 2024 drukte toenmalig eerste minister De Croo, gesteund door de Vivaldi-regering, de ‘Corporate Sustainability Due Diligence Directive’ (CSDDD) – of in het Nederlands ‘de richtlijn duurzaamheid en zorgvuldigheid in het bedrijfsleven’ - door. De CSDDD legt aan bedrijven de verplichting op om hun waardeketens, zowel de toeleveringsketens als de downstream distributie, vervoer en opslag, te screenen op al dan niet inbreuken op milieu- en mensenrechten. Politieman spelen zeg maar voor hun toeleveranciers en afnemers. Tevens moeten zij transitieplannen opstellen om hun bedrijfsvoering af te stemmen met de doelstellingen van de klimaatovereenkomst van Parijs en de Europese reductiedoelstellingen. Dit alles gaat gepaard met opgelegde voorschriften - lees zware administratieve lasten en kosten - en dit op straffe van boetes en aansprakelijkheden.
Geert Bourgeois, toen Europees parlementslid, stak onze bezwaren niet onder stoelen of banken. Hij waarschuwde meteen voor de forse impact die deze Europese wet zou hebben voor de Europese competitiviteit en hoe de EU hiermee zichzelf in de voet zou schieten. Hier zijn “een minuut”, de in Europa toegemeten spreektijd:
“Voorzitter, commissaris, minister, maatschappelijk verantwoord ondernemen is een ethische plicht. Geen gedwongen arbeid, geen kinderarbeid, geen milieuschendingen, geen corruptie. Maar wij willen absoluut geen wurgtouw rond de nek van onze bedrijven. Kmo’s hebben niet de middelen om de hele keten door te lichten en te controleren.
Het voorstel is verbeterd onder druk van andere lidstaten, maar het laatste voorstel van premier De Croo is nog steeds onaanvaardbaar. In plaats van een gelijk speelveld, rechtszekere aansprakelijkheid en competitiviteit te bevorderen, komt u opnieuw met een batterij van regels, kosten en lasten. Leg dat maar eens uit aan onze maakindustrie. Onze kmo’s bezwijken nu al onder de regeldruk. Blijkens de analyse van Graydon wordt 30 % van onze bedrijven ernstig bedreigd door de rapportageverplichtingen van de ESG-richtlijn.
Premier De Croo kreeg bovendien waarschuwingen van buitenlandse bedrijven dat zij er ernstig aan twijfelen om nog bij ons te investeren. Het is wel heel cynisch om nu met een industrial deal te komen, terwijl u achter de schermen nieuwe loodzware regels, rapportage en sancties op onze kmo’s afvuurt. Wij willen daarentegen onze industrie en onze jobs in de EU behouden.”
Deze Europese wet ging van kracht op 25 juli 2024 en moet in elke lidstaat omgezet worden in nationale wetgeving tegen 26 juli 2026. Bij het aantreden van de nieuwe commissie Von der Leyen was inmiddels pijnlijk duidelijk geworden hoe de EU kampt met haperende groei en productiviteit, een zwaar internationaal concurrentieprobleem kent en de industrie het water aan de lippen staat. Rapporten, zoals die van Draghi, tonen in overvloed aan dat de regeldruk zonder meer een grote boosdoener is. Die afbouwen is hoogdringend en kost niks. Het brengt integendeel op!
Het was kort na de dramatische goedkeuring in 2024 ook voor de commissie duidelijk dat deze CSDDD meer kwaad dan goed zal doen en de implementatie ervan wordt nog eens een jaar uitgesteld naar juli 2027. Zeker de Antwerp Declaration en de Industrial Summit van één jaar later waar huidig eerste minister Bart De Wever in beiden een cruciale rol speelde, doet het tij langzaam keren. Een duidelijke oproep om de regeldruk af te bouwen zullen daar zeker toe bijgedragen hebben. Berouw dat na de zonde komt?
Begin deze maand nam de commissie juridische zaken van het Europees Parlement, genegotieerd door christendemocraten, socialisten en liberalen een tekst met een lichte versoepeling aan op basis waarvan het de onderhandelingen met de Raad (dat zijn de lidstaten) wilde aanvangen. Deze tekst werd evenwel woensdag met 318 stemmen tegen bij 309 voor en 34 onthoudingen weggestemd. Ook wij stemden tegen omdat wat voorlag onvoldoende versoepelingen voor het bedrijfsleven inhoud.
De Commissie moet ook stoppen met op twee benen te dansen. Ze pleit enerzijds voor een competitief Europa, maar tegelijk houdt ze vast aan een klimaatbeleid met onhaalbare reductiedoelstellingen die onze industrie steeds verder doen wegzakken. Er bereiken ons bijna dagelijks berichten van ontslagen, stopzetten van investeringen, on hold zetten van projecten, en noem maar op. Onze industrie vertrekt, en wat vertrekt ben je voorgoed kwijt. Er mag dan gespierde taal gesproken worden over de nood aan Europese onafhankelijkheid. Maar zonder industrie geen welvaart, geen defensie, geen strategische onafhankelijkheid, ...
Onze boodschap is zeer klaar: het roer moet echt om. Geen gemorrel in de marge meer. Niet langer treuzelen. Hoopvol is dan ook het initiatief van eerste minister Bart De Wever die bij de aanvang van de Europese top donderdag een werkgroep in het leven kon roepen van industriële landen, waaronder het Duitsland van de nieuwe bondskanselier Merz, die de zaken concreet zullen aanpakken. Bart zal de werkzaamheden leiden en ook commissievoorzitter Von der Leyen schuift mee aan. De VOKA’s en de VBO’s van deze wereld worden betrokken. Een top volgt in Alden Biesen begin volgend jaar. Dezelfde dynamiek trekken we door in het Europees parlement. Geen woorden meer maar daden.
Het is nooit te laat het goede te doen maar des te langer we er mee wachten des te moeilijker de omslag. En nu maak ik me klaar om in Antwerpen, de grootste chemische cluster van Europa en de tweede van de wereld, bij ATV in Wakker op Zondag deze boodschap te brengen. Ja, het is nooit te laat. Fijne zondag gewenst.
Kris van Dijck
26 oktober 2025
