De voorbije turbulente week wordt vandaag afgerond met het begin van de winter. Met precies om 16u03 winterzonnewende. Dan staat de zon gezien vanop de aarde op de meest zuidelijke positie, pal boven de Steenbokskeerkring, om vanaf dan terug naar de noordelijke Kreeftkeerkring te bewegen. Het mooie daaraan is dat vanaf vandaag langzaamaan de dagen zullen lengen. De Kelten, Germanen maar ook de Romeinen vierden midwinter als keerpunt van donker naar licht met rituelen zoals kampvuren. Niet voor niks entte paus Julius I in 345 de geboorte van Christus, de Messias, de Lichtbrenger, op de gebruiken die men al kende om de datum van 25 december te kiezen. Voordien geraakte men er niet uit wanneer Jezus net geboren was. Een geboorteakte was immers niet te vinden.
Deze feesten indachtig kunnen we ons afvragen of er voor de rest veel reden tot feesten is. De voorbije week werd gedomineerd door Europees nieuws met als meest in het oog springend het afwenden van het confisqueren van de Russische tegoeden bij Euroclear. Onze eerst minister en zijn team leverden daarbij een ongeziene prestatie. Buiten een handvol criticasters die men graag ten tonelen voerde – ik ga ze de eer niet geven om ze hier te noemen – oogstte zijn manier van aanpak en het bereiken van dit resultaat alleen maar respect en bewondering. Ik denk niet dat ik heel het dossier hier nog eens uit de doeken moet doen. Barts houding was goed onderbouwd en stond als een paal waardoor hij een dreigende ineenstorting van de Europese kapitaalmarkten afwendde. Dat diegenen die tegen zijn beleid betogen daar ook maar eens goed over nadenken want in die kapitaalmarkten zitten ook de zuur verdiende centen van de gewone mensen.
Ik vraag me echt wel af wat indien er een andere premier aan tafel had gezeten. Ene die zich in de gunst van de Europese cenakels wil werken. Niet direct om de belangen van onze mensen, maar zeker die van zijn eigen carrière veil te houden. De Britse journalist Eddy Wax van Euractiv schetste een ruim profiel van Bart waaraan ik gevraagd werd mee te werken. Twee van mijn stellingen die hij meenam in zijn analyse: 1. Bart is premier omdat hij het als kopman van de grootste partij van het land zijn plicht vindt verantwoordelijkheid te nemen in het belang van iedereen. In dit geval alle ‘Belgen’. 2. Bart is premier zonder echt de ambitie te hebben premier te worden of te zijn. Hij doet dat onbevangen maar met des te meer overtuiging. Er gingen al geruchten dat hem dit in bepaalde Europese cenakels niet in dank afgenomen wordt en dat België daar een prijs zal moeten voor betalen. Dank u, Bart, dat je voor zulke dreigingen of chantages niet vatbaar bent.
Een tweede Europees dossier dat de aandacht trok is het vrijhandelsakkoord met de Zuid-Amerikaanse Mercosur-landen dat, na 25 jaar onderhandelen, maar niet ondertekend geraakt. Ik heb daar een uitgesproken mening over. Handelsverdragen hebben zich nog nooit tegen Vlaanderen gekeerd. Vlaanderen heeft een exporteconomie en één op de drie arbeidsplaatsen in Vlaanderen zijn te danken aan onze internationale handel. Bovendien is het echt wel noodzakelijk bondgenoten te vinden wereldwijd. Bondgenoten waar we handel mee kunnen drijven. Die voor ons een meerwaarde betekenen als afnemers, maar ook voor ons kansen bieden naar de invoer van kritieke materialen waar wereldwijd China de hand op tracht te leggen. Het zal ook deze laatste zijn die in het Zuid-Amerikaanse gat springt als wij niet tot een handelsverdrag kunnen komen. Gaan wij opnieuw de kaas van ons brood laten eten? Dat kan toch niet.
De landbouwbetoging in Brussel tegen dit Mercosur-verdrag liet opnieuw een spoor van vernieling en brandstichting achter waarbij zowel politiemensen als ambtenaren bedreigd werden. Deze laatsten moesten zelfs uit bepaalde gebouwen geëvacueerd worden. Ik kan dit op geen enkele manier goedkeuren. Ik vind er zelfs geen begrip voor. Ik heb wel begrip voor de enorme uitdagingen waar onze landbouwers mee te kampen hebben. Het is dan ook niet voor niks dat we woensdag in Straatsburg aanpassingen aan het verdrag goedkeurden die de positie van onze landbouwers moet verbeteren; strenge controles op de ingevoerde producten, mogelijkheden om de invoer (tijdelijk) op te schorten alsook een compensatiefonds voor gederfde inkomsten van minstens 1 miljard euro.
Naast die nieuwe 1 miljard zijn de landbouwcijfers genoegzaam bekend in de begroting van de Europese Unie. Bijna één derde van het Europees budget gaat immers naar landbouw. Dat is voor de periode 2021-2027 vastgesteld op ongeveer 387 miljard euro, verdeeld over het Europees Landbouwgarantiefonds (ELGF) voor directe inkomenssteun en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) voor duurzame ontwikkeling. Nu kan men wel tegen Europa betogen, maar wat als die honderden miljarden er niet waren geweest? Is dat niet betogen tegen de levensader zelf?
Maar er is meer. De landbouw zelf staat onder druk. De gemiddelde leeftijd van een landbouwer in de EU is momenteel 57 jaar. In Vlaanderen is dat 56 jaar, dus pal op het Europees gemiddelde, terwijl slechts 12% jonger is dan 40 jaar. Dit betekent een significante vergrijzing die in zich gepaard gaat met een grote vrees voor de toekomstige voedselzekerheid. De vraag mag dan ook gesteld of we het alleen gaan redden…
“Never waste a good crisis”, is een gekend gezegde, toegewezen aan Winston Churchill. Hoe dan ook, we zitten wereldwijd in zeer onzekere tijden. Niemand, ook niet op de internationale fora, ontkent dat. Ik hoop dan ook dat deze winterzonnewende symbool mag staan voor een ommekeer waarbij we met vernieuwde, verenigde krachten aan de slag gaan. Fijne zondag gewenst.
Kris van Dijck
Dessel, 21 december 2025
