Vorige zondagochtend schreef ik over mijn bezoek aan het ITER-kernfusieproject in Cadarache bij Aix-en-Provence. ’s Avonds nam ik het vliegtuig naar Wenen om actief deel te nemen aan het congres van het IAEA, Internationaal Atoomenergieagentschap, waarbij alle mogelijke belanghebbenden om kernenergie een volwaardige plaats te geven aan bod kwamen: mijnbouwers, producenten, onderzoekscentra, investeerders, databedrijven en zeker zo belangrijk lokale besturen. Als we kernenergie een volwaardige plaats willen geven, en dat zal wel moeten om een emissievrije, betaalbare en bedrijfszekere elektriciteitsvoorziening te hebben, niet alleen in ons land of Europa maar wel degelijk wereldwijd, zal er ernstig moeten samengewerkt worden. Geef vertrouwen aan de dialoog was de kernboodschap.
Op maandagochtend werd het vijfdaags congres afgetrapt met op de sofa: Rafael Grossi, directeur-generaal van het IAEA en Robert Stone, die twaalf jaar terug de documentaire Pandora’s Promise maakte die handelde over het vaak verziekte debat over kernenergie. Verziekt door veel onwetendheid, foute informatie en bangmakerij. Moderator was de jonge Braziliaanse influencer Isabella Boemeke. Haar getuigenis greep me onmiddellijk naar de keel. “In Europa hoor ik heel wat geluiden over minder elektriciteit, het moet allemaal wat minder. Ik hoor dat van jonge mensen die niet weten wat leven zonder elektriciteit is. Ik weet dat wel. Voor mij, ons gezin en ouders was nu en dan elektriciteit hebben van onschatbare waarde. Wie dat nooit gemist heeft, kan het ook niet weten.” We hadden net de langdurige stroompanne in Spanje achter de rug…
Daarenboven is het zonneklaar dat er steeds meer vraag naar elektriciteit is. Datacentra van de Googles van deze wereld, elektrische auto’s, warmtepompen en vele delen van de wereld die hun achterstand willen inhalen zoals Isabella getuigde. In China, ook aanwezig op het congres, rijzen ze als paddenstoelen uit de grond. Naast de 50 bestaande zijn er 30 in aanbouw met de bedoeling jaarlijks 6 à 8 bijkomende te openen tot 150 extra wat in 2035 goed zal zijn voor 200 GW. In de hele EU staat de teller op een 100 centrales met een totaal vermogen van 98 GW en worden er steevast gesloten. Die 100 centrales waren nog goed voor 25% van de Europese elektriciteitsproductie.
Ook in China produceert men veel wind- en zonenergie maar het is overduidelijk dat wanneer je meer dan 30% van je productie laat afhangen van deze hernieuwbare, je elektriciteitsnet instabiel wordt en je heel wat extra kosten moet maken. Alternatieven voor wanneer er geen zon of wind is waarbij men nog steeds naar gas, kolen of bruinkool grijpt, of enorm moet investeren in batterijen om elektriciteit op te slaan om die “Dunkelflaute” op te vangen.
Ik was uitgenodigd om aan het eerste panelgesprek, de openingssessie, deel te nemen, geleid door de Brit Chris Burns. (foto) Naast mij achtereenvolgens Celso Jaque, burgemeester van Malargüe in Argentinië, Khaled Toukan van het Jordaans atoomagentschap, Winnie Ndubai, directeur nucleaire planning Kenia, Vesa Lakanieme, burgemeester van Eurajoki in Finland, Charles Oppenheimer van het Oppenheimer Project uit de VS en Chief Clayton Wetelainen van het Wabigoon Lake Ojibway Nation in Canada. De toon voor de volgende dagen was snel gezet. Zowel naar noodzaak van het nucleaire, dan wel de manier waarop een nucleaire uitbreiding, tegen de publieke aversie in, moet aangepakt worden: transparantie, dialoog en vertrouwen staan daarbij voorop. “Vertrouwen komt te voet en gaat te paard”, was dan ook mijn oneliner die gesmaakt werd.
’s Avonds was ik samen met de Belgische ambassadeur te gast bij de ambassadeur van Finland en twee Finse burgemeesters voor een diner. Mee aan tafel o.a. ambassadeurs van Luxemburg, Egypte, Armenië en Argentinië, waar het debat verder gezet werd.
De dinsdag stond volledig in het teken van de lokale besturen met een 70-tal aanwezige burgemeester van over de hele wereld die nucleaire installaties op hun grondgebied hebben. Inclusief Oekraïne en Rusland waar ook 40 nieuwe centrales gepland zijn. Burgemeesters namens gemeenten met uraniummijnen, kerncentrales, onderzoekscentra of nucleaire afvalverwerking en -opslag op hun grondgebied. De gemeenschappelijke verklaring, die voorafgaandelijk door de Desselse gemeenteraad unaniem goedgekeurd werd, werd bekendgemaakt (zie onder deze column) waarna elke burgemeester een verklaring mocht afleggen, zijn of haar engagement uitsprekend. In mijn drie minuten legde ik de focus op onze partnerschappen STORA en MONA waarmee we in België het verschil maakten.
Het waren in ieder geval boeiende dagen waarbij ik enerzijds veel van anderen heb kunnen leren en nieuwe inzichten opdeed, maar ook duidelijk zelf een bijdrage kon leveren waarnaar geluisterd werd. Ons Dessels verhaal waar we trots op mogen zijn. Zo blijven we verder timmeren aan de weg voor een duurzame en propere toekomst. Werkt dat niet inspirerend om verder aan de slag te gaan? Fijne zondag nog.
Kris van Dijck
Dessel, 1 juni 2025
De gemeenschappelijke burgemeestersverklaring:
Landen over de hele wereld plukken de vruchten van kernenergie als een betrouwbare en koolstofvrije bron van stroomproductie. Gemeenten die nucleaire installaties huisvesten – van uraniumontginning en kerncentrales tot productie-eenheden, medische isotopen, onderzoekscentra en afvalbeheer – spelen een essentiële rol in de duurzame uitrol en veilige werking van deze technologie.
Als lokale leiders dragen we met trots en verantwoordelijkheidszin bij aan een hoopvolle toekomst voor onze kinderen en volgende generaties. Door kernenergie mogelijk te maken, versnellen we de overgang naar schone energie en dragen we bij aan de bredere sociaaleconomische ontwikkeling van onze landen. Die toekomst steunt op een stabiele bron van schone energie, nodig voor vooruitgang op vlak van infrastructuur, onderwijs, industrie, landbouw en gezondheidszorg.
Onze gemeenten hebben van dichtbij de voordelen van kernenergie ervaren, maar we zijn ons ook bewust van de uitdagingen. De toekomst van kernenergie moet gestoeld zijn op echte betrokkenheid, instemming en blijvende steun voor de nucleaire gemeenschappen.
Als burgemeesters en verkozen bestuurders van gemeenten die nucleaire installaties huisvesten, engageren wij ons om samen te werken met onze burgers, beleidsmakers, nationale overheden en industriële spelers. Samen willen we op een verantwoorde manier bouwen aan een duurzame en inclusieve toekomst, waarin we de cruciale rol erkennen die kernenergie speelt in het aandrijven van ons leven, onze gemeenschappen en onze landen.
