Stilstand

Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…

Stilstand

1 januari is voor mij als een echte zondag. Buiten de wensen die je nog verstuurt naar vrienden en familie, het wandelingetje met de hond en de avond die voorbereid wordt om met je naasten de vooraf bestelde kaas- en patéschotel aan te snijden, enkele uren rust. En wat doet een mens dan, in mijn geval toch, wat lezen. Gisteren was dat het arrest nr. 252.567 van 29 december 2021 in zaak A.235.240/VII-41.264 van de Raad van State waarbij twee conformverklaringen van de Grondbank van 3 december 2021 geschorst werden. In mensentaal het arrest dat tot gevolg heeft dat de complexe grondwerken m.b.t. de Oosterweelverbinding stilgelegd moeten worden. Niet direct de meest ontspannende literatuur.

In oktober was het vijfentwintig jaar geleden dat het dossier van een derde Schelde-oeververbinding om o.a. de Ring van Antwerpen te sluiten voor het eerst op tafel kwam. Reden was, toen al, de mobiliteitsstilstand in en rond de metropool met de daaraan gekoppelde negatieve impact op leefmilieu én economie. Het meanderende parcours dat sindsdien afgelegd is, is niet samen te vatten in een zondagochtendse column. Na jarenlang getouwtrek en procedureslagen mag de datum van 15 maart 2017 in steen gebeiteld worden wanneer de Vlaamse Regering een akkoord bereikt met de actiegroepen om alle procedures te staken en samen aan de slag te gaan. Het feit dat dit gebeurde tijdens de regering Bourgeois (N-VA) met bevoegd minister Ben Weyts (N-VA) en met een burgemeester Bart De Wever, ook N-VA, in het stadhuis is bij velen als een angel blijven steken. Niet veel later kon de eerste spadesteek gestoken worden. “Eindelijk”, dachten velen die een deel van hun leven aanschuivend slijten aan één van de twee kanten van de Kennedytunnel. Maar dit alles was en is buiten de waard gerekend, in de vorm van een Amerikaanse multinational die roet, in dit geval PFOS, in het eten komt strooien.

Wat al langer geweten zou zijn, en waarbij de eerste minister die er mee geconfronteerd werd, toevallig een Groene, deed alsof zijn neus bloedde, is de vervuiling met PFAS op en rond de 3M-site in Zwijndrecht. Het is pas toen de eerste spadesteken m.b.t. Oosterweel de grond in gingen dat de ware vervuiling bovenkwam. Dus nogmaals, want dat vergeet men vaak, opzettelijk of niet, het zijn niet de werken aan Oosterweel die de vervuiling veroorzaken. Het zijn de werken aan Oosterweel die de vervuiling blootgelegd hebben. Zonder Oosterweel hadden de mensen in Zwijndrecht en omgeving misschien nog jaren in onwetendheid voortgeleefd zoals ze al die jaren deden, inclusief groenten kwekend in eigen tuin en eieren verorberend van eigen kippen uit diezelfde tuin. Want dat staat nu als een paal boven water; deze mensen hebben meer PFOS in hun bloed dan wat aanvaardbaar is.

Minister Zuhal Demir (N-VA) sprak haar verontwaardiging uit over de manier waarop het dossier 3M in het verleden behandeld werd en met haar oproep om er een onderzoekscommissie over in te stellen in het Vlaams Parlement stampte ze tegen heel wat zere schenen. Die onderzoekscommissie stak van wal en wat me daarvan vooral bijgebleven is, was de arrogante wat-kunnen-jullie-ons-maken houding van de Amerikaanse bedrijfsleiders.

Maar terug naar onze Schelde-oeververbindingswerken. Je moet heus geen ingenieur zijn om te weten dat het aanleggen van verkeersknooppunten, inclusief tunnelwerken, niet kunnen zonder grondverzet. Veel grondverzet. Dit grondverzet is duidelijk uitgewerkt en afgebakend binnen een viertal zones. Naast deze zones wordt de grond ook nog eens gemarkeerd op basis van haar PFOS-vervuiling. Minder dan 3, tussen de 3 en 70 en meer dan 70 microgram per kilogram grond.

En wat blijkt nu? Bij het grondverzet gaat een deel van de meest vervuilde grond naar de 3M-site. Dit laatste is de steen des aanstoots bij de lokale actiegroep Grondrecht en Greenpeace.

Laat het heel duidelijk zijn. De veiligheid van de inwoners van Zwijndrecht en omgeving moet op de eerste plaats komen en die moet verzekerd worden. Maar met wat nu gebeurd is, en zeker hoe het aangepakt is, dreigt een heel project dat handelt over de levenskwaliteit van honderdduizenden mensen op de helling komen te staan. Als de werken aan Oosterweel tot stilstand komen, geldt dit ook voor het verkeer in de brede omgeving van Antwerpen met nog meer vervuiling en uitstoot van fijnstof tot gevolg.

Stilstand is het modewoord geworden in dit land. De ene procedeert tegen de andere, en finaal staat alles stil. En a propos, aan de vervuiling op zich verandert ook niks. Die PFOS is niet uit de grond noch de verantwoordelijkheid ter zake van 3M uitgeklaard op basis van een schorsing van grondwerken door de Raad van State waarop sommigen de Champagnekurken hebben laten knallen. Want zo komt het bij mij over: blijheid omdat werken stil moeten gelegd worden. PFOS als alibi om een hoger doel te fnuiken? Het heeft er alle schijn naar.

Laat ons hopen dat er oplossingen kunnen gevonden worden om uit deze impasse te geraken.  En a fortiori niet alleen in Zwijndrecht en Antwerpen. Misschien is dat mijn diepste wens als politicus voor 2022: beweging krijgen voor een gezond en welvarend Vlaanderen.      

Kris van Dijck

Dessel, 2 januari 2022